Auteurslezingen rond ‘historisch bewustzijn’

In haar lezingen werkt Cleo op twee manieren rond historisch bewustzijn. “Ten eerste heb ik veel gedichten geschreven die rond het thema van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust gaan, aangezien mijn grootvader een Holocaustoverlever is en mijn familie ook nu nog te maken heeft met antisemitisme. Ik draag gedichten over die thema’s voor en kan er ook een schrijfworkshop aan koppelen. Ten tweede zal ik vanaf dit schooljaar poëzieworkshops over de Tweede Wereldoorlog geven in het MAS. Zo’n workshop bestaat uit een rondleiding door de tentoonstelling 'Stad in Oorlog' en daarna schrijf ik met de leerlingen gedichten over de emoties die zij ervaren. De focus ligt op hoe jongeren zich gevoeld hebben tijdens de oorlog en hoe we die emoties kunnen linken aan de problemen die zich tegenwoordig voordoen in oorlogszones.”

Naar haar auteurspagina

In september verschijnt 'Atta' (Lemniscaat), Joliens eerste kinderboek. Het verhaal speelt zich af in het stenen tijdperk, de tijd van jager-verzamelaars en grotkunstenaars. Het boek en de lezing van Jolien zijn geschikt om met kinderen vanaf 10 jaar te werken rond historisch bewustzijn. “Het boek neemt jonge lezers mee naar de wereld van onze verre voorouders. Ze maken kennis met de bijzondere dieren die hier leefden, zoals mammoeten, wollige bosneushoorns, holenleeuwen en hyena's. Ook leren ze over de verschillende stammen in die tijd: de Howies uit het Zonnige Land (Homo Sapiens), Atta's Mengels (de nakomelingen van Homo Sapiens + Neanderthalers) en de Neanders (Neanderthalers).” Lemniscaat zal lesmateriaal ontwikkelen om met 'Atta' in de klas te praten over het stenen tijdperk.

Naar haar auteurspagina

In zijn boeken ‘Reizigers door de Grote Oorlog’ en ‘King Albert's Heroes’ vertelt August de geschiedenis van een groep jonge Belgen die wereldwijd in actie kwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog. “Met pantserauto's werden ze uitgezonden naar Rusland om er samen met het Russische leger van de tsaar te gaan vechten tegen de toenmalige Duits-Oostenrijkse vijand. In feite vochten ze daar in wat nu westelijk Oekraïne is: in Kiev kwamen ze terecht in de Russische revolutie en ze keerden via Siberië, China en de Verenigde Staten uiteindelijk terug naar België. Hun ervaringen met oorlog en revolutie vertonen opmerkelijke parallellen met de situatie in het huidige Oekraïne én hun onwaarschijnlijke triomftocht werd uitvergroot door fake news in de Verenigde Staten. Met andere woorden: een historisch avontuur als spiegel voor de actualiteit, van Oekraïne tot nepnieuws.”

Naar zijn auteurspagina

In Leens lezingen over haar roman ‘Vuurvader’ staat historisch bewustzijn centraal. “In de roman trek ik via het kaderverhaal de koloniale uitbuiting van Congo in de negentiende eeuw door naar vandaag. Vandaag gaat het niet meer om rubber en ivoor, maar worden andere grondstoffen aan woekerprijzen naar Europa en de rest van de wereld verhandeld. Grondstoffen voor producten die we dagelijks gebruiken, zoals laptops, smartphones, spelconsoles … Het doelpubliek van mijn lezingen over ‘Vuurvader’ zijn leerlingen van het middelbaar. Kolonisatie wordt behandeld in de twee laatste jaren en mijn lezing sluit daar naadloos bij aan.”

Naar haar auteurspagina

Als schrijfster van voornamelijk historische romans (voor jongeren en volwassenen) heeft Karen het in haar lezingen ook over historisch bewustzijn. “Ik vertrek altijd vanuit van mijn boeken. Ik neem mijn publiek mee in de vragen die mij bezighielden toen ik voor het eerst gebeten raakte door het onderwerp of de periode, en die opdoken bij het schrijven. Aan de hand van fragmenten en anekdotes probeer ik hen te laten nadenken over hoe het moet geweest zijn om in een ander tijdperk op te groeien en te leven. Toch leg ik ook altijd verbanden met het heden, want mensen zijn nu eenmaal mensen. We hebben allemaal gevoelens van hoop en verwachting, verdriet of ontgoocheling, en we hebben allemaal angsten, wensen en dromen. Ik wil vooral tonen hoe (kleine) mensen omgaan met de wereld die hen omringt en hoe hun levens beïnvloed worden door (grote) gebeurtenissen in de geschiedenis.”

Naar haar auteurspagina

Met zijn boeken en lezingen wil Bruno het historisch bewustzijn bij jonge lezers aanscherpen. Met 'Kapitalisme zonder cijfers' doet hij leerlingen bijvoorbeeld op een toegankelijke manier nadenken over ons economisch stelsel. “Ik stel het mensbeeld van Adam Smith ('een mens probeert voortdurend zijn economische positie te verbeteren') tegenover dat van Aristoteles ('ook het streven naar materiële goederen is aan maat en evenwicht onderworpen'). Aan de hand van die tegenstelling maak ik een korte wandeling door de geschiedenis en wijs ik erop dat die tegenstelling ook in onze tijd nog een grote betekenis heeft. In andere lezingen sta ik dan weer stil bij de veldtocht van mei 1940. De Blitzkrieg spreekt 83 jaar na het gebeuren nog steeds tot de verbeelding – ook van jongeren – en ik ga na hoe die tot stand gekomen is, welke misverstanden daarrond bestaan en hoe die onze kijk op dit historisch gebeuren beheersen.”

Naar zijn auteurspagina

Rita’s boek ‘Liefste Clara. Brieven van achter het IJzeren Gordijn’ gaat over de Koude Oorlog en de periode toen Europa was opgesplitst in Oost en West, een tijd die scholieren van nu, en vaak ook hun leerkrachten, niet meer kennen. “Wie weet nog wat de Berlijnse Muur was? En wie weet wat er zich erachter afspeelde? Precies in die periode trekt het hoofdpersonage naar het toen nog communistische Polen, met schaarse levensmiddelen, honger, heimwee en ook veel vriendschap. Een belangrijk thema in het boek zijn de volksverhuizingen van na de Tweede Wereldoorlog: miljoenen Polen uit L'viv in Oekraïne (toen nog Lwów in Polen) moesten gedwongen verhuizen naar Wroclaw (nu Polen, maar tot 1945 nog Breslau in Duitsland). Die migratie, de ontworteling en de invloed van een oorlog die lang voorbij lijkt op gewone mensen – daar heb ik het over.” Rita kent de verhalen beter dan wie ook, want ze woonde toen vrijwel als enige Vlaamse in het toen nog communistische Polen.

Naar haar auteurspagina

Jan is gepassioneerd door strips en biedt verschillende lezingen aan over het genre, zo ook de lezing ‘Geschiedenis en strips. De canon van Vlaanderen in 60 vensters verbeeld’. Daarin geeft hij een geïllustreerd overzicht van de manier waarop een aantal onderwerpen uit die canon in strips worden uitgewerkt. “De canon van Vlaanderen in 60 vensters biedt heel wat mogelijkheden om bij leerlingen het historisch bewustzijn te bevorderen en het verband tussen de canon en de stripwereld is volgens mij een goede invalshoek om ook twijfelaars te laten genieten van een verkwikkend geschiedenisbad. In mijn powerpoint start ik telkens met een afbeelding, waarbij de leerlingen de gelegenheid krijgen te formuleren wat het onderwerp is en wat het mogelijke verband is met de afbeelding. Daarbij zijn er geen ‘foute’ antwoorden. Verder krijgen ze telkens de kans om uit te drukken wat ze weten in verband met de zeer uiteenlopende onderwerpen. De strips dienen als illustratie. Enkele voorbeelden zijn Ambioriox, Reinaert de vos, het Lam Gods, Erasmus, Rubens, James Ensor, Jacques Brel en Rock Werchter.”

Naar zijn auteurspagina

In hun boek ‘Een verzwegen Leven’ vertellen Eva en Kristof het verhaal van Eva’s Congolese overgrootvader, die zich in 1930 als nieuwkomer in België vestigde. Het boek legt een onbekend stukje Belgische geschiedenis bloot en koppelt de emotionele zoektocht van Eva aan het gereconstrueerde verhaal van haar overgrootvader. Het boek is ook een foto van een vroege generatie Congolezen in België die meer eer toekomt dan vooralsnog toebedeeld.

Fotograaf Bob Van Mol maakte een korte reportage over de auteurslezing van Eva en Kristof in het Imelda Instituut in Molenbeek. En we spraken met geschiedenisleerkracht Angelique Hoogstoel over waarom ze de lezing organiseerde en hoe ze met het boek aan de slag ging. “Eva en Kristof waren de perfecte leerkrachten: ze hadden de lezing zeer goed voorbereid en konden de maatschappelijke urgentie van hun verhaal schitterend duiden.”

Naar de auteurspagina van Eva en Kristof

Als meertalig dichter verlegt Philip de grenzen van geschreven en gesproken poëzie vanuit de actualiteit, en sociaal-politieke en milieutechnische uitgangspunten. “Mijn poëzie is heel erg gericht op historisch en geopolitiek bewustzijn. Ook wanneer ik theoretische en historische lezingen of workshops over (experimentele) poëzie geef, is de geopolitieke en historisch context altijd prominent aanwezig. Auteurs en artiesten zijn voor mij een onderdeel van de maatschappelijke werkelijkheid die zowel historisch als geografisch determinerend is voor hun werk. Door de grenzen van geschreven en gesproken poëzie te verleggen, werk ik niet alleen vanuit de actualiteit, maar ook vanuit sociaal-politieke en milieutechnische uitgangspunten, waarbij ook taal en taalconcepten een historisch label krijgen.”

Naar zijn auteurspagina

Een bijzonder maar vergeten stukje geschiedenis tot leven wekken: dat is het uitgangspunt van Katrien. “Als auteur van historische jeugdromans is op een onderhoudende manier historisch bewustzijn bijbrengen mijn doel nummer één. Aan de hand van waargebeurde verhalen wil ik geschiedenis kleur en body geven: van een vermomde soldate in het leger van Napoleon (Marie Schellinck), over een scheepsjongen op een schip van de Oostendse Compagnie, tot een herdershond in 's werelds eerste politiehondenbrigade. In mijn lezingen situeer ik de concrete lotgevallen in een breder historisch kader en leg ik linken met het heden. Geschiedenis leert dat de wereld altijd al complex en divers was. Ik schrijf historische romans voor zowel 14+ als 11+ en geef auteurslezingen voor leerlingen van het middelbaar en basisonderwijs, en met veel plezier ook voor volwassenen.”

Naar haar auteurspagina

In haar historische boeken voor jongeren en volwassenen, en ook in haar lezingen, richt Kathleen Vereecken graag de spot op wat al die tijd onderbelicht is gebleven. “De geschiedenis zoals we ze kennen, is meestal geschreven door de mannelijke chroniqueurs van hun tijd, door wie in dienst stond van vorst en vaderland. Maar er is ook een schaduwwereld, al noem ik die liever een spiegelwereld. Die van zij die in de marge leefden van de grote geschiedenis. Over hen schrijf ik al jaren boeken. Behalve het tot leven wekken van die spiegelwereld, hecht ik ook veel belang aan het ontkrachten van historische vooroordelen en clichés."

Naar haar auteurspagina

Met haar historische romans wil Els Beerten bruggen slaan tussen het heden en het verleden. “Die bruggen probeer ik te creëren via personages die worstelen met universele thema’s als liefde, vriendschap, verlies, groeien, volwassen worden, en dat in een historische context, die ik zo accuraat mogelijk probeer te schetsen. Zo hoop ik dat er een emotionele band ontstaat tussen de lezer en mijn personages, waardoor lezers beter begrijpen hoe bepaalde maatschappelijke kwesties zich doorheen de tijd hebben ontwikkeld, en hoe die kwesties mijn universelere hoofdthema's bepalen. Historisch bewustzijn gaat immers niet alleen over het kennen van feiten en data, maar ook over het verwerven van inzichten in menselijke ervaringen door de tijd heen. In mijn lezingen probeer ik diezelfde betrokkenheid te creëren tussen mijn roman en het publiek. Dat doe ik bijvoorbeeld door de deelnemers via een creatieve schrijfopdracht de dilemma’s voor te leggen die in mijn romans aan bod komen."

Naar haar auteurspagina

Als auteur en illustrator van kinderboeken wakkert Mieke Evenepoel graag de goesting aan bij kinderen om het artistieke verleden in te duiken. “Mijn eerste prentenboek voor de lagere school, 'Edo, zoon van Sax', toont een muzikant en uitvinder in de 18de eeuw, een periode vol (r)evolutie. Door me in te leven in de huid van mijn personages en te schrijven alsof ik in het 18de-eeuwse Parijs leef, neem ik kinderen mee op een boeiende reis door de geschiedenis. Mijn doel is tweeledig: ik wil hen bewust maken van de grote verschillen tussen vroeger en nu, maar ook tijdloze universele waarden overbrengen. Mijn verhalen brengen bekende namen tot leven vanuit het standpunt van een kind en onthullen de dagelijkse aspecten van hun leven die vaak onbekend zijn. Door fictieve verhalen te creëren, geef ik historische feiten een levendige context.”

Naar haar auteurspagina.