“Sloop de muren met de rest van de samenleving”

1. Meer dan lezen en schrijven

Sajjad begon aan de auteursresidentie met de verwachting dat Wouter de leerlingen rechtstreeks zou motiveren om boeken te lezen of zelfstandig naar de bibliotheek te gaan. Al las Wouter tijdens de residentie regelmatig voor uit zijn werk, gaandeweg stelde Sajjad vast dat de nadruk vooral zou liggen op schrijven. “Maar eigenlijk heeft Wouter van mijn leerlingen ook geen schrijvers gemaakt. Hij heeft nóg iets anders gedaan. Hij heeft hun vertrouwen gegeven in hun kunnen. Dat de jongens erin geslaagd zijn om naar hun normen lange teksten te schrijven, gaf hun zelfvertrouwen een enorme boost.”

2. Ambitie werkt motiverend

Al in de eerste les kondigde Wouter aan dat hij het plan had om samen met de leerlingen iets groots te realiseren. De leerlingen gingen een boek schrijven en zouden dat ook presenteren voor publiek. Voor de vormgeving schakelde Wouter een professionele fotograaf in - Bob Van Mol - die de leerlingen voor zijn lens haalde. “Ik vind dat er altijd een budget zou moeten zijn om tot een waardig eindproduct te komen,” vindt Sajjad. “Dat motiveert. Wouter is bovendien goed geconnecteerd, dankzij zijn contacten en die van Literatuur Vlaanderen mochten we op de CANON Cultuurdagen in De Singel in Antwerpen over dit project komen praten. Dat gaf extra cachet.”

Op de boekpresentatie was de directeur van de school aanwezig, net als de algemeen directeur van de scholengroep en de lokale pers. “Het feit dat er externen kwamen kijken, zorgde voor een focus die de leerlingen deed vergeten dat het om een schoolopdracht ging.” De belangrijkste aanwezigen op de boekpresentatie waren echter de helden van de leerlingen, hun ouders: “Zij hebben ons uitdrukkelijk bedankt voor wat we met hun kinderen hebben bereikt. Meestal worden zij uitgenodigd voor een gesprek over gedrag en punten. Nu werden ze op school ontvangen omdat hun kinderen iets hadden gedaan wat ze nooit voor mogelijk hadden gehouden. Welke leerling kiest nu een technische richting om een boek te schrijven?”

3. Flexibele houding

Als je merkt dat een onderwerp of aanpak niet aanslaat bij de leerlingen, kun je het maar beter over een andere boeg gooien, weet Sajjad. Anders riskeer je dat je de leerlingen kwijt bent voor de rest van het traject. “Wouter had die ervaring - hij heeft nog in het onderwijs gestaan - en is heel flexibel.” In eerste instantie wilde hij met de leerlingen verhalen schrijven over hun muzikale helden. “Al vertelde Wouter met veel passie over zijn eigen muziekinteresse, daar was bij de leerlingen maar weinig animo voor. Dat heeft hij aangevoeld. Daarop is hij meteen van onderwerp veranderd en is hij de leerlingen gaan bevragen over de figuren die belangrijk zijn in hun leven. Dat bleken hun ouders te zijn. Zo is hij op het idee gekomen om die verhalen, die veel dichter bij hun leefwereld staan, op te tekenen.”

4. Samenwerking en samenleving

De laagdrempelige en speelse methodieken waarmee Wouter de leerlingen in contact bracht met taal vond Sajjad interessant. “Tijdens een typische oefening kregen de leerlingen een titel uit de krant als ‘Beloning voor moord op fietser’. Daarbij stelde Wouter dan topische vragen om de fantasie van de leerlingen aan te wakkeren. Met die vragen wilde hij ook dat de leerlingen gingen nadenken over de connotatie van woorden en zinnen. Welk gevoel breng je bij een lezer teweeg als je een zin op een bepaalde manier formuleert? Aan dat aspect schonk hij veel aandacht om de leerlingen voor te bereiden op het zelf gaan schrijven.”

Interessanter dan de methodieken zelf – “voor een stukje waren die bekend” - vond Sajjad de manier waarop Wouter de lessen aanpakte. “Ik weet van mezelf dat ik een autoritaire leerkracht ben. Als ik een taak geef aan mijn leerlingen, dan zorg ik ervoor dat ze de bagage hebben om die uit te voeren, maar achteraf wil ik wel dat ze die autonoom tot een goed einde kunnen brengen.” Wouter pakte dat anders aan en nam zelf deel aan de oefeningen. “Wouter gaf de leerlingen bijvoorbeeld elk een blad papier met de eerste zin van een verhaal waarop ze een vervolg moesten formuleren. Dan werden de papieren doorgegeven en schreven de leerlingen een vervolgzin bij een ander verhaal. Doordat Wouter mee in het proces zat, kon hij de kwaliteit nauw bewaken en kon hij snel bijsturen als het misliep.”

De grote meerwaarde van de auteursresidentie zat hem voor Sajjad in het slopen van de muren tussen het onderwijs en de rest van de samenleving. “In de les Nederlands zijn we uiteraard ook voortdurend bezig met taal. Maar als er dan plots een auteur voor de klas staat die een boek wil maken, beseffen de jongeren: ‘Nu is het for real. Nu moet ik wat ik tijdens de les heb geleerd, gebruiken om mijn verhaal op papier te zetten.’ Als dat op verschillende domeinen kan gebeuren, zou dat een enorme impact hebben op ons onderwijs. En omgekeerd lijkt het me interessant dat mensen uit het werkveld kunnen zien waar wij mee bezig zijn en eventueel aangeven waar zij het accent zouden leggen.”

5. Ervaring met klasmanagement

De auteursresidentie op HTI Sint Antonius ging eind september 2022 van start. Voor Sajjad was die timing een risico. “De eerste weken van het schooljaar weet je als leerkracht nog niet zo goed wat voor leerlingen er in je klas zitten. Vaak heb je als leerkracht minder vat op de groep dan in het tweede semester. Om die reden was ik liever in januari gestart. Al moet gezegd worden dat Wouter de klas in de hand had. Hij heeft snel het vertrouwen van de leerlingen gewonnen.”

Wat daarbij volgens Sajjad heeft geholpen, is dat Wouter al in de eerste les aangaf dat hij leerkracht is geweest en dat hij weet dat een lesvoorbereiding veel werk meebrengt. “Ook al is hij een auteur, de leerlingen voelden dat hij die rol als leerkracht serieus wilde nemen. Hij bouwde ook een goede band met hen op door de leerlingen drie lesuren lang om beurten te interviewen over hun helden. Daarbij viel het op dat hij actief luisterde naar hun verhalen. Ook in het eerste semester kan een auteursresidentie goed uitdraaien, maar dan heb je als auteur in mijn ogen best wel al wat ervaring met de doelgroep.”

Tekst: Katrien Elen